نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 پژوهشگر مرکز پژوهشی مبنا، فارغ‌التحصیل دکترای مطالعات تطبیقی ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب
2 استادیار، گروه معارف، دانشکده علوم انسانی دانشگاه اراک، اراک، ایران
چکیده
عدالت‌محوری و عدالت‌گستری تراز اصلی حکمرانی شایسته است که بسیاری از بزرگان شرایع و مکاتب فکری، سیاسی و جوامع انسانی از آن سخن گفته‌اند. امام علی (ع) به عنوان بنیان‌گذار مکتب تشیع و کنفوسیوس به عنوان داعیه‌دار فلسفه کنفوسیوسی در چین باستان، عدالت را رمز اصلی حکمرانی و بقای نظامات دانسته و تأکیدات زیادی بر آن دارند. این پژوهش به روش کیفی و با شیوه تحلیل مضمون و با بهره‌گیری از منابع اسنادی موجود، تلاش دارد به بررسی تطبیقی دیدگاه امام علی (ع) و کنفوسیوس درباره عدالت و راهبردهای گسترش آن بپردازد. مطابق با مدل پژوهش، دیدگاه آنان در 5 ساحت معناشناختی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و راهبردی مورد دقت قرار گرفت. از تشابهات این دو مکتب در مسئله عدالت، می‌توان به اصل اخلاقی بودن مقوله عدالت، اصل حکمرانی شایسته، اصل بقا و حفظ نظام، اصل شایسته‌سالاری، اصل لی و اصل مساوات اشاره کرد. تحلیل مقایسه‌ای واحدهای مورد بررسی نشان می‌دهد راهبرد مشترک آنان تربیت حاکمان و شاگردان فرهیخته برای رشد و گسترش عدالت در جامعه است. از افتراقات آنان نگرش انسان‌گرایانه کنفوسیوس و نگرش الهی‌باورانه امام به عدالت است. منبع عدالت کنفوسیوسی، سنت و تجربه گذشتگان و سرچشمه عدالت امام علی (ع) قرآن و سنت نبوی است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Spreading justice in decent governance with an emphasis on Nahj al-Balagha and Confucian teachings
نویسندگان [English]
- Seyed Morteza Mirtabar 1
- Morteza Hassani Nasab 2
1 Researcher in Mabana Research Center, PhD graduate of Comparative Religions , University of Religions and Denominations
2 Assistant Professor, Department of Islamic Thought, Faculty of Humanities, Arak University, Arak, Iran
چکیده [English]
Justice-centeredness and spreading justice are the main level of decent governance, which has been discussed by many religious leaders and schools of thought and human societies. Imam Ali (a.s.), as the founder of the school of Shiism, and Confucius, as the poineer of Confucian philosophy in ancient China, considered justice to be the main secret of governance and survival of the system, and underlined its importance. This research tries to compare the views of Imam Ali (a.s.) and Confucius about justice and its expansion methods by using the qualitative method and using the available documentary sources. According to the research model, their points of view were carefully analyzed in 5 semantic, political, social, ethical and strategic fields. From the similarities of he schools with respect to justice, we can note the principles of nature of justice, good governance, survival and preservation of the system, meritocracy, and equality. The comparative analysis shows that their common strategy is to train educated rulers and students for the growth and expansion of justice in the society. One of their differences is the humanist attitude of Confucius and the theistic attitude of Imam towards justice. The source of Confucian justice is the tradition and experience of the past, and the source of Imam Ali's justice is the Qur'an and the prophetic tradition.
کلیدواژه‌ها [English]
- justice
- Imam Ali
- Confucius
- ethics
- Government
- قرآن کریم
- نهج البلاغه
- ابن ابی الحدید، شرح ابن حدید، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی، 1337
- ابن حجر، شهاب الدین احمد، الصواعق المحرقه، مصر، مطبعه میمنیّه، سال 1312 ه
- ارسطو، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران، طرح نو، 1385
- اسلامی، سید حسن، «قاعده زرین در حدیث و اخلاق»، علوم حدیث، سال یازدهم، شماره سوم و چهارم (مسلسل 45و 46)، پاییز و زمستان 1386
- افلاطون، دوره آثار افلاطون، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران، خوارزمی، 1367
- الامدی التمیمی، عبدالواحد، غرر الحکم و درر الکلم، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1407
- آقا جمال خوانساری، محمد بن حسین، شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و درر الکلم، تهران، دانشگاه تهران، 1366
- بوش، ریچارد، مذهب جهانی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، 1386
- پارسانیا، حمید، اخلاق اسلامی مفاهیم و بنیادها، مجله تبیان، شماره 84
- تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غررالحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات، 1377
- ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، وزارت ارشاد، 1374ش
- جرداق، جرج، امام علی(علیه السلام) صدای عدالت انسانی، ترجمه سید هادی خسرو شاهی، قم، انتشارات خرم با همکاری مرکز بررسی های اسلامی قم، سال 1369
- حکیمی، محمد رضا و حکیمی، محمد، الحیاه، ترجمه احمد آرام، تهران، فرهنگ اسلامی، 1380
- رستمیان، محمدعلی، اخلاق و فرزانگی از منظر فارابی و کنفوسیوس، فصلنامه تخصصی اخلاق وحیانی، سال اول، شماره دوم، زمستان 1391
- رشیدی، علی، شایسته سالاری؛ از کنفوسیوس و بودا و ارسطو تا امتحان شایستگی تحصیلی و رأی مردمان، فصلنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 209-210، بهمن و اسفند 1383
- رهبر، محمد تقی، درس‌‌های سیاسی از نهج البلاغه، تهران، امیر کبیر، 1364
- سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، سیری در ادیان زنده جهان، قم، آیت عشق، 1387
- شرباصی، احمد؛ دایرةالمعارف اخلاق قرآنی، ترجمه محمد بهاءالدین حسینی، سنندج، تازه نگاه، 1379
- شهیدی، سید جعفر، شرح نهج البلاغه، تهران، آموزش انقلاب اسلامی، 1371
- شیخ صدوق، المواعظ، ترجمه عزیزالله عطاردی، انتشارات مرتضوی
- شیخ طوسی، نصیر الدین محمد بن محمد بن حسن(م ۶۷۲ ق)، اخلاق ناصری، تصحیح و تنقیح: مجتبی مینوی، علی‌رضا حیدری، انتشارات خوارزمی، چاپ دوم، ۱۳۶۰
- شیخ مفید، الامالی، ترجمه حسین استاد ولی، مشهد، آستان قدس رضوی، 1364
- صدر حاج سید جوادی، احمد و بها‌الدین خرمشاهی و کامران فانی؛ دایرة المعارف تشیع، تهران شهید سعید محبی، 1381
- علیخانی، علی اکبر، توسعه سیاسی از دیدگاه امام علی(ع)، تهران، سازمان تبلیغات، 1377
- علیخانی، علی اکبر، عدالت در اندیشه سیاسی امام علی (ع)، مجله پژوهش های اجتماعی اسلامی، شماره 27، فروردین و اردیبهشت 1380
- قزوینی، عبدالکریم بن محمد یحیی، بقاء و زوال دولت، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1371
- کریل، اچ. جی.، کنفوسیوس و طریقه چینی، ترجمه گیتی وزیری، تهران، سروش، 1380
- کنفوسیوس، تعالیم کنفوسیوس، ترجمه فریده مهدوی دامغانی، تهران، نشر تیر، 1379
- کنفوسیوس، مکالمات، ترجمه حسین کاظم زاده ایرانشهر، تهران، علمی فرهنگی، 1383
- کلینى، ابو جعفر محمد بن یعقوب؛ الکافی، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چچهارم، 1407 ق
- لی فو چن، راه کنفوسیوس، ترجمه گیتی وزیری، مشهد، آستان قدس رضوی، 1373
- اللیثی الواسطی، عیون الحکم و المواعظ، تحقیق حسن حسینی بیرجندی، قم، دارالحدیث، 1376
- مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403
- محمدی الری شهری، میزان الحکمه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1362
- مطهری، مرتضی، بیست گفتار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1361
- معادیخواه، عبدالحمید، فرهنگ تفصیلی مفاهیم نهج البلاغه، تهران، نشر ذره، 1373
- مکارم شیرازی، ناصر و همکاران؛ یکصد موضوع اخلاقی در قرآن و حدیث، تهران، دارالکتب الاسلامیه 1384
- ناس، جان بی، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، علمی فرهنگی، 1387
- نراقی، ملااحمد، معراج السعاده، قم، هجرت، 1381
- نعمتی، امیرحسین و مهدیان، حسین، موانع تحقق حکمرانی شایسته ا منظر امام علی (ع) در نوع نظام‌های سیاسی جوامع اسلامی، اولین همایش ملی فرماندهی و مدیریت از منظر امیر المومنین امام علی (ع)، 1398
- وینبرگ چای، چوجای، تاریخ فلسفه چین، ترجمه ع. پاشایی، تهران، نگاه معاصر، 1386
- یو-لان، فانگ، تاریخ فلسفه چین، ترجمه فرید جواهرکلام، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز، 1380
- Annan, K, We the peoples: "The Role of the United Nations in the 21st Century", New York, United nations Publiction, 2000
- Berthrong, John H.and Evelyn Nagai Berthrong, “Confucianism; A short introduction”, Oxford, One world, 2000
- Chen, Xunwu, “Justice: The Neglected Argument and The pregnant vision”, Asian Philosophy: An International Journal of the Philosophical Traditions of the East, Volume 19, Issue 2, 2009
- Confucius, “The Sayings of Confucius”, Translated by Lionel Giles, New York, E. p. Dutton and Company, 1910
- Giles, Herbert A., “ Religions of ancient China”, London, Constable and Company Ltd, 2006
- Seminar on Good Govemance pratices for the promotion of Human rights, Scoul, 15-16 September 2004, Back Ground note
- Singer, Marcus G., “Golden Rule”, ENC. Of Philosophy, Edited by: Donald Borchert, USA, Macmillan Reference, 2006
- Yao, Xinzhong, “An introduction to Confucianism”, Cambridge, Cambridge University Press, 2000
)