نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دبیر گروه قرآن و حدیث سازمان سمت، تهران، ایران
چکیده
سیدابوالفضل‌برقعی ازجمله روحانیون معاصر است که به دیدگاه‌های اهل‌سنت و ابن‌تیمیه متمایل شده و به نقد افکار و عقایدشیعی می‌پردازد. او، امامت امیرالمومنین و اهل‌بیت(ع) را الهی و انحصاری نمی‌داند و اعتقادی به نصب امام ازجانب خدا ندارد. برقعی بیعت و همکاری امام‌علی(ع) با خلفا را در همین راستا تحلیل نموده و به نوعی درصدد است تا نظر شیعیان درباره نصب الهی امام را غالیانه و افراطی معرفی‌کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، به تحلیل استنادات برقعی به سیره امام علی(ع) در مسأله خلافت امام‌علی(ع) پرداخته است. مهمترین شبهات برقعی مستند به گفتار امام‌علی(ع)- شامل «اعلام بیزاری امام‌علی(ع) از خلافت»، «عدم استناد امام‌علی(ع) به روز غدیر»، «قائل شدن حق مشورت مهاجر و انصار در انتخاب خلیفه» و «تمجید امام‌علی(ع) از خلفا و صحابه» و مستند به رفتار حضرت- شامل «رابطه رفتار امام‌علی(ع) در یمن با صدور حدیث‌غدیر»، «معاشرت و روابط نزدیک امام‌علی(ع) با خلفا»، «بیعت با ابوبکر در شرایط عادی و بدون اختناق» و «شرکت در شورای شش‌نفره تعیین جانشین خلیفه‌دوم» مطرح شده‌است که براساس شواهد تاریخی و روایی و دلایل متقن، نظرات برقعی مردود بوده و قابل پذیرش نمی‌باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
An approach to Burqae's theological belief in denying the appointment of an imam by God; A case study of evaluating Burqae's references to hadiths and biography of Imam Ali (a.s.) and denying his caliphate
نویسنده [English]
- Seyed Majid Nabavi
The head of the Quran and Hadith Department, SAMT Organization, Tehran, Iran
چکیده [English]
Seyed AboulFazl Burqae is one of the contemporary clerics who inclined to the views of Sunnis and Ibn Taymiyyah and Criticized Shiite thoughts and ideas. He does not consider the imamate of Amiral-Momineen and Ahl al-Bayt (AS) divine and exclusive and he does not believe in the appointment of Imam by God. Burqae analyzes Imam Ali's allegiance and cooperation with the caliphs in the same direction, and in a way tries to present the opinion of Shias of the divine appointment of the Imam as extravagant and extreme. The present study, applying a descriptive-analytical method, deals with the analysis of Burqae's citations to the biography of Imam Ali (a.s.) in the caliphate of Imam Ali (a.s.). The most noticable doubts cast by Burqae are derived from the speechs by Imam Ali (AS)— including " Imam Ali's (a.s.) declaration of dislike of the caliphate", " Imam Ali (a.s.) not mentioning the day of Ghadir"."his granting the right to consult the Muhajir and the Ansar in choosing the caliph" and " Imam Ali (a.s.) appraisal of the caliphs and companions"— and the document on the behavior of Imam Ali—including "the role of Imam Ali’s (AS) behavior in Yemen and the issuance of Hadith Ghadir", "his association and close relations with the caliphs","his allegiance with Abu Bakr under normal, unoprerssing conditions ", and" his participation in the six-member council to appoint the successor of the second caliph". h Based on historical and narrative evidence and sound reason, Burqae's comments are rejected and not acceptable.
کلیدواژه‌ها [English]
- Burqae
- Alavi way of life (a.s.)
- Caliphate of Ali (a.s.)
- Imamate
قرآن‌کریم
- شریف‌رضى، محمدبن‌حسین (1378ش). نهج‌البلاغه، مترجم جعفر‌شهیدى، تهران: شرکت انتشارات علمى و‌فرهنگى.
- شریف‌رضى، محمدبن‌حسین (1414ق). نهج‌البلاغه، تحقیق صبحی‌صالح، قم: هجرت.
- ابن‌عبدربه، احمد بن محمد(۱۴۰۲ق). العقد الفرید، بیروت.
- ابن‌ابی‌الحدید، عبد‌الحمید‌بن‌هبه‌الله (1378ق). شرح‌نهج‌البلاغه، بیروت: داراحیا‌الکتب‌العربیه.
- ابن‌اثیر، عزّالدین(1385ق). الکامل‌فی‌التاریخ، بیروت: دار‌صادر.
- ابن‌اثیر، علی‌بن‌محمد (1409ق). اسد‌الغابه‌فی‌معرفه‌الصحابه، بیروت: دارالفکر.
- ابن‌اعثم‌کوفی، احمد‌بن‌اعثم (۱۴۱۱ق). الفتوح، بیروت: دار‌الاضواء.
- ابن‌المبارک (بیتا). الزهد‌والرقائق‌لابن‌المبارک، بیروت:دارالکتبالعلمیه.
- ابن‌بطال البکری، علی‌بن‌خلف(1423ق). شرح‌‌صحیح‌‌البخاری، الریاض: مکتبه‌‌الرشد–السعودیه.
- ابن‌حجر (1417ق). الصواعق المحرقه على أهل الرفض والضلال والزندقه، مؤسسه الرساله – لبنان.
- ابن‌حجرعسقلانی، أحمدبن‌علی (1379ق). فتح‌الباری‌شرح‌صحیح‌البخاری، بیروت: دارالمعرفه.
- ـــــــــــــــــــ (1415ق). الاصابه‌فی‌تمییز‌الصحابه، بیروت:دارالکتبالعلمیه، منشورات محمّد علی بیضون.
- ابن‌سعد، ابوعبدالله محمد (1410ق). الطبقات‌الکبری، بیروت: دارالکتبالعلمیه.
- ابن‌شهرآشوب، محمد‌بن‌علی (1379ق). المناقب، قم: علامه.
- ابن‌طاووس، على‌بن‌موسى (1420ق). طرف‌من‌الأنباء‌و‌المناقب، مشهد، تاسوعا.
- ابن‌عبدالبر، یوسف‌بن‌عبدالله (1412ق). الاستیعاب‌فی‌معرفه‌الأصحاب، بیروت: دارالجیل.
- ابن‌عساکر، علی‌بن‌حسن (1415ق). تاریخ‌مدینه‌دمشق، بیروت: دارالفکر.
- ابن‌عقده‌کوفی، احمد‌بن‌محمد (1424ق). فضائل‌امیرالمؤمنین(ع)، قم: دلیل‌ما.
- ابن‌قتیبه‌دینوری، عبدالله‌بن‌مسلم (1371ش). الامامه‌و‌السیاسه، قم: انتشارات الشریف‌الرضی.
- --------- (1393ق). تأویل‌مختلف‌الحدیث، بیروت: دارالجیل.
- ابن‌کثیر، اسماعیل (1412ق). تفسیر‌ابن‌کثیر، بیروت: دارالمعرفه.
- ابن‌ماجه، محمد‌قزوینی (1418ق).سنن، بیروت: دارالجیل.
- ابی‌داود، سلیمان‌سجستانی (1418ق). سنن، بیروت: دار ابن‌حزم.
- احمد‌بن‌حنبل (بیتا). مسند الاَحمد، أبوعبدالله‌الشیبانی، قاهره: مؤسسه‌قرطبه.
- احمدى‌میانجى، على (1426ق). مکاتیب‌الأئمه‌علیهم‌السلام،، قم: دار‌الحدیث.
- بحرانى‌اصفهانى، عبدالله (1413ق)، عوالم‌العلوم‌و‌المعارف‌والأحوال‌من‌الآیات‌و‌الأخبار‌و‌الأقوال، قم: مؤسسه الإمام‌المهدى(عج)
- بخاری، محمّد‌بن‌إسماعیل (1407ق). صحیح‌البخاری، بیروت: دار ابن‌کثیر.
- برقعی، سیدابوالفضل (1388). عرض اخبار‌اصول بر قرآن‌و‌عقول، بی‌جا: بینا.
- -------------- (بیتا). تضاد‌قرآن با مفاتیح‌الجنان(الف)، بی‌جا: بینا.
- -------------- (بیتا). تفسیر تابشی از قرآن(ب)، بی‌جا: بینا.
- -------------- (بیتا). خرافات‌وفور در زیارات‌قبور(ج)، بی‌جا: بینا.
- بلاذری، احمد‌بن‌یحیی (1417ق). انساب‌الاشراف، بیروت: دارالفکر.
- --------------- (1988م). فتوح‌البلدان، بیروت: دارالمکتبه‌الهلال.
- بیهقی، ابوبکر (1405ق). دلائل‌النبوه‌و‌معرفه‌احوال‌صحاب‌الشریعه، بیروت: دارالکتبالعلمیه.
- حسکانی، عبید‌الله (1411ق). شواهد‌التنزیل لقواعد‌التفضیل، تهران: مجمع‌إحیاء‌الثقافه‌الإسلامیه.
- حمویی‌جوینی، ابراهیم‌بن‌محمّد (1398ق). فرائد‌السمطین، بیروت: مؤسسه‌محمودی.
- خزاز‌رازى، على‌بن‌محمّد (1401ق). کفایه‌الأثر‌فی‌النصّ‌على‌الأئمه‌الإثنی‌عشر، قم: بیدار.
- خطیب‌بغدادی، احمد‌بن‌علی (بیتا). الکفایه‌فی‌علم‌الروایه، مدینه: المکتبه‌العلمیه.
- ذهبی، محمد‌بن‌احمد (1419ق). تذکره‌الحفاظ، بیروت: دارالکتبالعلمیه.
- رشید‌رضا، محمّد (1990ق). تفسیر‌المنار، قاهره: الهیئه‌المصریه العامه‌للکتاب.
- شهرستانى، محمّد‌بن‌عبدالکریم (1364ش). الملل‌و‌النحل، قم:الشریف‌الرضی.
- شهیدی، سیدجعفر (1388). علی از زبان علی یا زندگانی امیرمؤمنان‌علی(ع)، تهران: دفتر نشر‌فرهنگ‌اسلامی.
- شیخ‌حر‌عاملى، محمد‌بن‌حسن (1425ق). إثبات‌الهداه‌بالنصوص‌و‌المعجزات، بیروت: اعلمى.
- صدوق، محمد‌بن‌علی (1413ق). من‌لا‌یحضره‌الفقیه، چاپ‌دوم، قم: جامعه‌مدرسین.
- ــــــــــــــــــــ (1362ش). الخصال، قم: جامعه‌مدرسین.
- طبرانی، سلیمان‌بن‌احمد (بیتا)، المعجم‌الکبیر، قاهره: مکتبه‌ابن‌تیمیه.
- طبرسی، احمد‌بن‌على (1403ق). الإحتجاج‌على‌أهل‌اللجاج، مشهد: نشر‌مرتضى.
- طبری، محمدبن‌جریر (1415ق) المسترشد‌فی‌إمامه‌أمیرالمؤمنین‌علی‌بن‌أبی‌طالب (ع)، مؤسسه الثقافه الإسلامیه لکوشانپور،تهران – ایران .
- ـــــــــــــــــــ (۱۳۸۷ق). تاریخ‌الأمم و الملوکبیروت، دار احیاء التراث العربی، ط الثانیه.
- غزالی، محمّد‌بن‌محمّد (1424ق). سر‌العالمین‌وکشف‌ما‌فی‌الدارین، بیروت: دارالکتبالعلمیه.
- مجلسی، محمّدباقر (1403ق). بحارالانوار، بیروت: دار‌‌احیاء‌‌التراث‌‌العربی.
- محمودی، محمدباقر (۱۳۷۶ش). نهج‌‌السعاده فی‌‌مستدرک نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- مسعودی، علی‌بن‌الحسین (1387). مُرُوجُ‌‌الذَّهَب، تهران: علمی‌و‌‌فرهنگی.
- ----------------(۱۴۰۴ق). اثبات‌الوصیه للامام‌علی‌بن‌ابی‌طالب (ع)، منشورات‌الرضی، قم.
- مفید، محمّد‌بن‌محمّد(1413ق). الاختصاص(الف)، قم:المؤتمر‌‌العالمی‌‌للشیخ‌‌المفید.
- ــــــــــــــــــ(1413ق)، الإرشاد‌‌فی‌‌معرفه‌‌حجج‌‌الله‌‌على‌‌العباد(ب)، قم: کنگره شیخ‌‌مفید.
- ــــــــــــــــــ(۱۳۷۱) الجمل والنصره لسیدالعتره فی حرب البصره؛ قم: مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.
- منقری، نصر‌بن‌مزاحم (1404ق). وقعه‌‌صفین، قم: مکتبه آیه‌‌الله‌‌المرعشی‌‌النجفی.
- نمیری‌‌بصری، ابن‌شبه (1410ق). تاریخ‌‌المدینه‌‌المنوره، قم: دارالفکر.
- هیثمی، علی‌بن‌أبیبکر (1414ق). مجمع‌‌الزوائد‌‌ومنبع‌‌الفوائد، قاهره: مکتبه‌‌القدسی.
- یعقوبی، احمدبن اسحاق (۱۳۷۹). تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار الصادر.
)